Lomber Dar Kanal (Spinal Stenoz)
lomber-dar-kanal ilerleyen yaşla, omurlar arasındaki diskler süngerimsi yapılarını kaybederek daha azca su içermeye başlar. Bu olay disk yüksekliğinin azalmasına ve sertleşen diskin spinal (omurilik) kanalına doğru bombeleşmesine sebep olur.
Omurilik bacaklara duyu ve qüç veren sinirleri taşır. Artrit (kıkırdak dokunun yok olması) sebebiyle omurgadaki faset eklemlerinin kemik ve bağları kalınlaşır spinal kanala baskı yapar. Bu değişiklikler lomber spinal kanalın daralmasına sebep olur ve bu duruma lomber dar kanal (spinal stenoz) denir.
Lomber dar kanal bir bahçe hortumunun, içinde zaman içinde kireç birikmesine benzetilebilir. Kireç, hortumun çapını zamanla iyi mi daraltırsa, dar kanal da benzer şekilde spinal kanalın çapını daraltır.
Lomber (bel) omurgası, omur adı verilen bir takım birbiri ile bağlantılı kemikten meydana gelir. Kemikler, içinden omuriliğin geçmiş olduğu omurlar arasında seyreden spinal kanalı çevreler. Spinal kanalın sınırlarını meydana getiren diğer yapılar ise omurların arasındaki intervertebral diskler, faset eklemleri ve bağ dokularıdır.
Lomber Dar Kanalın Belirtileri Nelerdir?
Lomber dar kanal kişide her vakit şikayetlere neden olmayabilir. Ancak sırtta ağrı yada his kaybı; bacaklarda ağrı, kramp, uyuşma kuvvetsizlik; idrar kaçırma benzer biçimde şikayetler de yaşanabilir.
Uzun süre oturma yada ayakta kalma nedeniyle şikayetler fazlalaşabilir. Mevcut şikayetler gelip gidebilir ve vakit içinde değişen şiddetlerle devam edebilir.
Öne eğilmek yahut oturmak spinal kanal çapını artıracağından ağrının azalmasını veya tamamen kaybolmasını sağlayabilir.
Hastaların en tipik şikayetleri belli bir mesafe yürüdükten sonra bacaklarında gelişen kuvvetsizlik, his değişikleri, uyuşma-karıncalanma olması ve adeta bacakların artık adım atamayacak hale gelmesidir.
Bu durumda hastalar mutlaka oturacak bir yer ararlar. Oturup, birazcık öne eğilme ile bacaklara tekrar güç gelir ve yine yürümeye başlarlar. Ancak yine belli bir mesafe sonrası şikayetler yine eder ve yeniden oturma gereksinimi doğar.
Lomber Dar Kanal Nasıl Teşhis Edilir?
Öncelikle doktorunuzun sorularına şikayetlerinizle ilgili ayrıntılı bilgi vermelisiniz. Röntgen filmleri çekilerek daralmış disk aralıkları ya da kalınlaşmış faset eklemlerine bakılabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR) sayesinde son derece detaylı olarak spinal kanaldaki darlık ve omuriliğin sıkışma durumuna dair malumat edinilebilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) yada lomber miyelogram da aynı biçimde ayrıntılı görüntüler elde etmek için kullanılabilir.
Bu çalışmaların her biri spinal kanal darlığı ve sinir kökü basısının varlığı, yeri ve ciddiyeti ile ilgili bilgiler sağlayabilir.
Lomber Dar Kanal İçin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Doktorunuz ağrıya sebep olarak lomber dar kanal tanısını koyduktan sonrasında en önce cerrahi olmayan tedavileri deneyecektir.
Lomber Dar Kanalda Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Lomber dar kanalda cerrahi olmayan tedaviler içinde inflamasyonu azaltan anti-inflamatuar ilaçlar veya ağrı kesiciler sayılabilir. Esneklik, kuvvet ve kondisyonunuzun korunması ve artırılması kanalıyla günlük aktivitelerinizi kolaylaştırması için fizik tedavi seçeneği de düşünülebilir. Spinal enjeksiyonlar da (epidural kortizon enjeksiyonları) önerilebilir.
Lomber Dar Kanalda İlaçla Tedavi Yöntemi
Doktorunuz tarafından hastalık belirtilerini, şikayetleri azaltmak ve hareket yeteneğinizi arttırmak için bir veya birkaç ilaç yazılabilir. Ağrı kontrolünde kullanılan ilaçlara analjezik denir. Çoğu durumda ağrı aspirin yada asetaminofen şeklinde yaygın olarak kullanılan (reçetesiz satılabilen) ağrı kesicilere yanıt verir.
Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) denen bazı analjezikler oluşabilecek irritasyon ve inflamasyonun kontrolü için eklenebilir. Bunlar içinde, ibuprofen, naproxen etkili maddeli ve reçete ile satılan çeşitli ilaçlar vardır.
Eğer doktorunuz ağrı kesici yada anti-inflamatuar ilaçlar verirse mide rahatsızlığı yada kanaması gibi yan etkilere karşı dikkatli olmanız icap eder. Reçeteli yada reçetesiz satılan ağrı kesici ve NSAID’lerin uzun süreli kullanımının doğurabileceği problemler açısından doktorunuz tarafınca takip edilmelisiniz.
Eğer öteki analjezik veya NSAID’lerden fayda görmeyen, şiddetli ve geçmeyen ağrınız var ise doktorunuz kısa bir müddet için narkotik analjezikler de (kodein şeklinde) reçete edebilir. Sadece önerilen oranda ilaç kullanmalısınız. Daha yüksek bir doz almak iyileşmenizi hızlandırmayacaktır.
Yüksek doz deva kullanması bulantı, kabızlık, sersemlik ve dengesizlik yaratabilir ek olarak kullanımı bağımlılığı yapabilir. Tüm ilaçlar sadece tarif edilmiş olduğu biçimde alınmalıdır. Doktorunuza kullandığınız her türlü ilacı (reçetesiz aldıklarınız dahil) bildirin ve size ağrı kesici ilaçlar önerdiyse, ve şayet bu ilaçları daha önce kullandıysanız sizde işe yarayıp yaramadıklarını ve oluşturdukları yan etkileri anlatın.
Anti-inflamatuar etkileri olan başka ilaçlar da mevcuttur. Kortikosteroid ilaçlar (tablet veya iğne gibi) ara sıra oldukça şiddetli bel ve bacak ağrısı için güçlü anti-inflamatuar etkileri sebebi ile reçete edilirler. NSAID’ler gibi kortikosteroidlerin de yan tesirleri olabilir. Bu ilaçların yararları ve risklerini doktorunuzla konuşmalısınız.
Selektif spinal enjeksiyonlar veya “bloklar”, çok şiddetli ağrıları rahatlatmak için kullanılabilir. Bunlar epidural boşluğa (spinal sinirler etrafındaki boşluk) yada faset eklemlerine, bu teknik konusunda eğitimli bir hekim tarafından yapılan kortikosteroid enjeksiyonlarıdır.
Tedaviye alınan cevaba bakılırsa, ilk enjeksiyon ileri bir tarihte bir veya iki enjeksiyonla desteklenebilir. Bunlar genelde rehabilitasyon ve tedavi programı dahilinde yapılırlar.
Lomber Dar Kanal Ameliyatı
Lomber dar kanal şikayeti olan insanoğlu genelde aktivitelerden kaçınırlar. Bu konum azalmış hareketlilik, elastikiyet, qüç ve kardiyovasküler kondisyonda da azalmaya yol açabilir. Bu durum bir fizik tedavi yada egzersiz programı ile iyileştirilebilir.
Fizik tedavi ve egzersiz programı genel anlamda gergin kasları yeniden elastiki hale getirmek için meydana getirilen esneme egzersizleri ile başlar. Esnekliğinizi koruyabilmeniz için sizden esneme egzersizlerini sık sık tekrarlamanız istenebilir.
Kondisyonu artırıp sinirlerdeki kan dolaşımını geliştirmek için kondisyon bisikletleri, adım atma bandı, yüzme şeklinde kardiyovasküler egzersizler programa eklenebilir. Sinirlerde artan kan akımı birtakım dar kanal şikayetlerini azaltabilir. Ayrıca sırt, karın ve bacak kaslarını kuvvetlendirmeye yönelik egzersizler verilebilir.
Esneklik, kuvvet ve kondisyonunuz korunur ve artırılırsa günlük aktiviteleriniz kolaylaşacaktır. Fizyoterapistiniz yada doktorunuz size evde rahat aletler kullanarak veya bir spor merkezine giderek, hayatınıza devamlı bir egzersiz programı ekleyeceğinizi anlatabilirler.
Lomber dar kanallı bazı kişiler için evde meydana getirilen değişiklikler ve ev güvenliği önemlidir. Çamaşır makinesi benzer biçimde ev aletlerinin daha kullanışlı bölgelere alınması gerekebilir. Yatak yanında bir komodin kullanışlı olabilir.
Eğer lüzumlu ise banyoda düşmeyi engellemiş olan güvenlik cihazları da önerilir. Yemek hazırlama, aktivitelerin zamanlanması ve işten tasarruf etme üstüne planlar gözden geçirilmelidir. Baston yada yürüteçler benzer biçimde gerekli görülen aletlerin hastaya tam uyması önemlidir.
Bacaklarda belirgin veya artan kuvvetsizlik, bağırsak ve mesane kontrol problemleri oluşmadıkça dar kanalın varlığı yetişkinlerde tehlikeli bir durum yaratmaz. Dolayısıyla tedavinin amacı ağrıyı azaltmak ve hastanın işlevselliğini artırmaktır.
Cerrahi olmayan tedaviler spinal kanaldaki daralmayı düzeltmezler ancak cerrahiye ihtiyaç duymadan uzun soluklu ağrı kontrolü ve artmış işlevsellik sağlarlar. Katılımcı bir rehabilitasyon programı üç ay veya daha uzun süren, nezaret altında bir tedavi gerektirir.
Lomber Dar Kanal İçin Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gereklidir?
Lomber dar kanal hastalarında ameliyat, cerrahi olmayan tedavi yöntemleriyle ağrısı ve şikayetleri dindirilemeyen, yürüme, hareket etme gibi fonksiyonları ciddi anlamda zarar gören hastalar için önerilmektedir.
Lomber dar kanal hastalarında ameliyatla tedavi ayrıca ilerleyen bacak kuvvetsizliği veya mesane ve bağırsak test problemleri olan kişilere de uygulanmaktadır. Aynı zamanda adım atma mesafesi iyiden iyiye kısalan, yaşam kalitesi düşen hastalarda cerrahi tedavi iyi bir seçenek olarak düşünülebilir.
Ameliyat sonrası günlük hayata geçiş döneminin daha rahat olabilmesi için rehabilitasyon desteği de alınmalıdır.
Lomber Dar Kanalda Spinal Füzyon Tedavisi
lomber-dar-kanalDar kanal olgularında ara sıra omurlar birbiri üstünden kaymış (spondilolistezis) olabilir. Bazı durumlarda ise belde skolyoz (yana eğrilik) gelişmiş olabilir. Bu durumda omurlar arasında anormal hareketler (instabilite) görülebilir.
Bu şeklinde olaylarda dekompresyon cerrahisine ek olarak alakalı omurların tespiti için spinal füzyon cerrahisi de yapılabilir. Füzyon ile tespit edilecek ilgili omurların arasına kemik parçaları, kemik benzeri maddeler yada metal aletler (enstrümentasyon) doldurularak yapılabilir.
Füzyon önden veya arkadan yaklaşımla ya da her iki yaklaşım beraber kullanılarak yapılabilir. Füzyon ameliyatında yaklaşım (ön/arka) tercihi kemik çıkıntıların çıkarılması ihtiyacı, çıkıntıların yeri, hastalar arasındaki anatomik farklılıklar, instabilitenin derecesi gibi pek fazlaca teknik unsur tarafından belirlenir.
Lomber dar kanal hastalarının çoğunda ameliyattan sonrasında ağrılar azalmakta ve ameliyattan 6 ile 9 ay sonrasında bütün aktivitelerinde bariz düzelme ve artış görülmektedir. Günlük aktivitelere ve normal bir yaşama dönülebilmesi için çoğu zaman ameliyat sonrası bir rehabilitasyon programına başlanır.