Disk hernilerinin en çok görüldüğü bölge lomber bölgedir. En fazlaca L5-S1 ve L4-5 seviyesinde görülür. Çocuklarda ve adolesanlarda oldukça azca görülen lomber disk hernisi (LDH), çoğunlukla 40-50 yaşları arasında görülür. Ağır yük kaldırma, omurga üstüne gelen döndürücü (torsiyonel) zorlamalar, ağır fiziksel emek harcamalar, fazla kilogram, risk faktörleri olarak sayılabilir. Bunun yanı sıra, uzun yol şoförleri, ağır iş yapanlar, diş hekimleri ve ev hanımefendileri da risk taşıyanlar grubunda yer alırlar.
Hastalığın Gelişimi
Posterior longitudinal ligament merkezde daha sağlam yanlarda daha cılız olduğu için disk hernileri daha çok arka ve yana doğru olur. Daha az olarak, foramene veya foramenin lateraline (ekstraforaminal yada farlateral) doğru olabilir.
Disk hernisi (bel fıtığı)
Posterolateral fıtık, bulunduğu düzeyde duradan ayrılan ve alt foramenden çıkan sinir köküne bası yapar, farlateral fıtık ise aynı ölçüde foramenden çıkan sinir köküne bası yapar. Örnek olarak, L4-5 disk hernisi L5 sinir köküne basarken, L4-5 farlateral disk hernisi, L4 sinir köküne bası yapar. Fıtıklaşmış diskin sinir köküne yaptığı bası cevabında sinir kökünde ödem ve iskemi cevabında radiküler tipte ağrı ortaya menfaat. Ancak basının şiddetiyle ağrı içinde dolaysız bir ilişki yoktur. Her bası ağrıya neden olmaz. Ağrının oluşmasında mekanik faktörlerin haricinde başka etkenlerin de olduğu kabul edilmektedir.
Bel fıtığında MRG görüntüleri
Klinik
Çoğunlukla ilk alemet bel ağrısıdır, paravertebral kaslarda spazm vardır, buna bağlı olarakgeçici skolyoz oluşabilir. Spazma bağlı olarak, bel hareketleri ağrılı ve kısıtlıdır. Bel ağrısını ondan sonra bacak ağrısı izler. Ağrı, ayakta durmakla, yürümekle, öne doğru eğilmekle, öksürmekle ve ıkınmakla artar. Bu durumda en yararlı keşif, düz bacak germe (Lasegue) testidir. Bazen karşı tarafta yapılan düz bacak germe testinde ağrı oluşabilir, buna konturlateral Lasegue bugusu ismi verilir. Ağrıdan sonra, tabloya nörolojik alemet ve bulgular eklenir. Etkilenen sinir köküne uygun olarak, ilgili dermatomlarda uyuşma (hipoestezi), duyu kaybı (anestezi), güç kaybı ve tendon reflekslerinde yitik ortaya çıkar. Sinir köklerine ilişkin duyu dermatomları şekil-5 de gösterilmiştir. Orta hat disk hernilerinde cauda equina sendromu gelişir. Burada radikülopati bulguları yoktur. Perineal uyuşukluk, mesane ve anal kontrol kaybı, bacaklarda güçsüzlük vardır. Ayırıcı tanıda, Sinir köküne ve duraya bası icra eden yer kaplayan diğer lezyonlar, tümörler, dejeneratif diğer değişiklikler, periferik sinir lezyonları ve hastalıkları, diyabetik nöropatiler, siyatik sinirin sıkışmasına neden olan intrapelvik kitle yada priformis sendromu, romatizmal hastalıklar ve travma akılda tutulmalıdır. Disk hernilerinin tanısında kullanılan tanı yöntemi MRG dir. Statik MRG görüntülerinde tanı koyma olanağı mümkün iken, bazen dinamik MRG daha iyi netice verir. Ancak ayakta çekim icra eden dinamik MRG nin az sayıdaki merkezlerde olması, maliyetinin yüksek olması yöntemin dezavantajıdır. Nörolojik tutulum var ise, lezyonun yeri ve şiddeti hakkında EMG değerli sonuçlar verir, ancak ehil netice için iki haftalık bir sürenin geçmesi gerekir.
Tedavi
Tedavi seçenekleri üç başlık altında toplanır.
Konservatif tedavi; NSAİ ilaçlarla tedavi, kas gevşeticiler, hafif doz kontrollü steroid uygulamaları ve fizik tedavi bu grupta yer alır.
Algolojik girişimler (ağrı tedavisi)
Cerrahi girişimler. Cerrahi girişim için endikasyonlar şöyledir:
Diğer yöntemler ile geçmeyen bel ağrısı ve bacak ağrısı. Burada ön görülen sekiz haftalık konservatif tedaviye rağmen idame eden ağrılardır.
Nörolojik bulguların ortaya çıkması
Cerrahi tedavi yöntemleri
Hemilaminektomi: Tek seviye disk hernilerinde baş yaralanan yöntemdir.
Total laminektomi: Özellikle santral disk hernilerinde, cauda equina sendromu bulgularında, dar kanal varlığında tercih edilen yöntemdir.
Mikrodiskektomi: Cerrahi mikroskop kullanılarak yapılan girişimlerdir. Anatomik elemanlar büyük seviyede korunduğu için sonuçlar daha iyidir. Cerrahi sahanın büyütülmesi ve aydınlatılması, cerrahi kesinin minik olması, epidural kanamanın daha rahat kontrol dibine katılımı, ameliyat süresinin ve hastanede kalma süresinin kısa olması yöntemin avantajlarıdır. Buna karşılık öğrenme süresinin uzun olması dezavantaj olarak kabul edilebilir.
Minimal invaziv ve endoskopik girişimler: Teknolojinin gelişmesi ile özellikle son zamanlarda, endoskopik yada minimal invaziv yolla disk hernilerinin tedavisi daha oldukça kullanılan bir metot olmaktadır